Uzmanlara göre, Rus Bakan'ın Hartum ziyareti ülkesinin Kızıldeniz'deki üs konusunda ısrarını gösteriyor

HARTUM (AA) - ADİL ABDURRAHİM - Sudan'ın doğusunda Kızıldeniz'de inşa edilmesi planlanan askeri üs konusunda ısrarcı görünen Rusya'nın önemli ve stratejik bir bölge olarak gördüğü Sudan'la imzaladığı askeri anlaşmanın askıya alınması tartışmaları devam ederken, Hartum'a doğru yeniden harekete geçtiği görülüyor.

Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Alexander Fomin'in geçen hafta gerçekleştirdiği Sudan ziyaretine işaret eden uzmanlar, AA muhabirine yaptıkları açıklamalarda bu adımı Kızıldeniz'deki askeri üssün ve bölgenin Moskova için önemi üzerinden değerlendirdi.

Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Alexander Fomin, 18 Mayıs'ta Hartum'a giderek, Sudan Genelkurmay Başkanı Muhammed Osman el-Huseyin ile görüştü.

Fomin'in Sudan'a gitmesinin ardından Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov'un, "Rusya'nın Kızıldeniz'de kurmak istediği askeri üsle ilgili Moskova ve Hartum'un temaslarını sürdürdüğü ve her iki tarafın da konuya ehemmiyet verdiği" yönündeki açıklamaları basında yer aldı.

- Moskova-Hartum askeri anlaşmalarının muğlak durumu

Sudanlı isminin açıklanmasını istemeyen üst düzey bir yetkili, daha önce 29 Nisan'daki açıklamasında Ömer el-Beşir başkanlığındaki eski yönetim ile Moskova arasında imzalanan ve Sudan'ın liman kenti Port Sudan'da bir Rus askeri üssü inşa edilmesini kapsayan anlaşmanın askıya alındığını duyurdu.

Sudan'ın, böylece eski Devlet Başkanı Ömer el-Beşir döneminde Rusya ile imzalanan askeri anlaşmaları, Port Sudan Limanı'nda yapılacak Rus askeri üssün inşasını ve Flamingo Deniz Üssü'nde Rusya'ya ait askeri konuşlanmayı durdurduğu belirtildi.

Basında çıkan ve Sudanlı yetkililere dayandırılan haberlerde, Rusya ile yapılan askeri anlaşmaların, (henüz oluşturulamayan) Geçici Yasama Meclisi’nin onayıyla devam edeceği ifade edildi.

Ancak aynı dönemde Rusya'nın Hartum Büyükelçiliği de Sudan'ın doğusundaki Port Sudan kentinde Rus savaş gemileri için lojistik ve teknik destek merkezi inşası edilmesi için Sudan ve Rusya arasında anlaşmasının dondurulduğuyla ilgili haberlerin asılsız olduğunu açıkladı.

Bu bağlamda Rusya Savunma Bakan Yardımcısı ile beraberindeki heyeti kabul eden Sudan Genelkurmay Başkanı Huseyin görüşmenin detaylarına ilişkin açıklama yapmadı.

Her iki tarafın da askeri ilişkileri güçlendirme konusunda istekli olduğuna işaret eden gözlemciler, "Rus askeri üssü" meselesinin, Sudan tarafının anlaşmayı askıya aldığını açıklamasının ardından en önemli gündem maddesi haline geldiğini ifade ediyor.

- Rusya'nın Sudan'daki askeri ve ekonomik çıkarları

Rusya'nın son Sudan ziyareti, Moskova'nın Kızıldeniz'deki askeri üs konusunda ısrarcı olduğu şeklinde yorumlanıyor.

Sudanlı siyasi uzman Halid Abdulaziz, ziyaretin Rusya'nın Sudan'daki askeri ve ekonomik çıkarlarının takibinin bir parçası olarak okunabileceğine aktardı.

Abdulaziz, ABD ile Sudan arasındaki artan gerilimin gölgesinde önceki yönetimin son yıllarında, Beşir hükümetinin Rusya'ya yöneldiğini ve iki ülke orduları arasındaki iş birliğinin ikili hale geldiğini belirtti.

Bu iş birliğinin, silah satışıyla başladığını, Beşir'in Rusya'ya bir askeri üs verilmesi ve altın alanında Rus madencilik şirketlerine yol açmasıyla geliştiğini kaydeden Abdulaziz, ayrıca Beşir döneminde Sudan'a giren ve onunla diplomatik, istihbarat ve güvenlik dosyalarıyla ilgilenen Rus güvenlik şirketi Wagner'ın ülkedeki varlığına da işaret etti.

Abdulaziz, Beşir'in devrilmesinden sonra askeri kurumlarla ilişkilerin devam ettiğini, Rusya'nın da Wagner şirketi ve altın alanındaki iş birliği vasıtasıyla Sudan ordusuna bağlı Hızlı Destek Kuvvetleriyle bir ilişki kurduğunu aktardı.

Siyasi analist, "Ruslar, Sudan'ı önemli ve stratejik bir bölge olarak görüyorlar ve buradaki varlıkları onlara ABD ile ilişkilerinde bir tür denge sağlıyor." dedi.

Abdulaziz, bu ziyaretin, Rus hükümeti ile Sudan ordusu ve Hızlı Destek Kuvvetleriyle arasındaki daha fazla askeri, güvenlik ve ekonomik iş birliğine işaret ettiğini kaydetti.

- Dış müdahale ihtimali

Emekli Tümgeneral ve strateji uzmanı Emin İsmail, Rusya Savunma Bakan Yardımcısı'nın ziyaretinin Kızıldeniz kıyısında bir lojistik merkez kurulmasını öngören askeri anlaşmanın askıya alınması karar kapsamında geliştiğini ifade etti.

İsmail, "Sudan'ın istediği bu anlaşma, Rus Meclisinde onaylandı. Moskova anlaşmanın Sudan tarafından askıya alınmasını bir nevi büyük bir devletin rencide edilmesi olarak görüyor." dedi.

Rusya'nın büyük devletler veya bölgesel güçler tarafından bu kararı etkileyecek bir müdahalenin olduğuna dikkati çeken İsmail, "Sudan tarafından şu ana kadar resmi bir açıklama yapılmadı. Ancak konunun Yasama Meclisine havale edilmesi için çıkarılmış direktifler var." diye konuştu.

İsmail, bu ziyaretin tek amacının Rusya'nın Sudan'a lojiktik merkez ya da Rus deniz üssünün neden durdurulduğu sormak olduğuna dikkati çekerek, askeri üssün durdurulmasının iki ülkenin gelecekteki ilişkilerini çok olumsuz etkileyebileceğini kaydetti.

- Sudan'da diğer ülkelerin hareketliliği

Sudanlı siyasi analist Amr Şaban ise Rus delegasyonunun ziyaretinin Sudan sahasının ABD, Almanya, Fransa ve İngiltere gibi ilişki kesişimlerinin yoğunlaştığı, Rusya'nın ise bir kahraman olduğu zamana denk gelmesine dikkati çekiyor.

Ziyaret kapsamındaki gündemin meselenin Rus üssüne ilişkin çatışmaların sonlandırılması olduğunu söyleyen Şaban, Sudan askeri komutanlığında konuya ilişkin ciddi bir mahremiyet olduğunu, bunun da Kızıldeniz'de yer edinmeye çalışan diğer taraflar için endişe verici adımlar olduğunu kaydetti.

Şaban, "Sudan'ın anlaşmadan çekilmesi Rusya'yı çok etkilemiyor. Çünkü Rusya Sudan'ı, içinde bulunduğu özel denge durumu ve çıkarları gereği engelleyebileceği; bu kararından döndürebileceğini düşünüyor." dedi.

Şaban ayrıca Sudan'ın batı ile yüzleşmek için Rusya ile ilişkilerindeki bazı taktikleri kullandığına ilişkin analizler olduğuna dikkati çekerek, halihazırdaki durumun Rusya'nın müttefikini her an kaybedeceği anlamını da taşımadığını aktardı.

Sudanlı analist, Hartum'un ABD veya diğer Avrupalı ülkelerin ​​tavırları kendi çıkarları ile çeliştiğin Rusya'ya yüzünü döndüğünü ve batı nezdinde daha esnek pozisyonlar elde etmeye çabaladığını ifade etti.

- Sudan-Rusya arasındaki askeri anlaşma

Askeri darbeyle 2019'da devrilen eski Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'in Kasım 2017'de Moskova'ya yaptığı ziyarette, iki ülke askeri alanda eğitim, deneyim alışverişi ve savaş gemilerinin iki ülkenin limanlarına girişi ile ilgili iş birliği anlaşmaları imzalamıştı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 16 Kasım 2020'de Sudan’da nükleer enerji ünitelerine sahip gemileri barındırabilecek bir Rus üssünün kurulmasını onaylamıştı.

Bu tarihten 3 gün sonra da Sudan Genelkurmay Başkanı Muhammed Osman el-Huseyin ise "Şu ana kadar Kızıldeniz'de bir deniz üssü kurulması konusunda Rusya ile tam bir anlaşma yok, ancak aramızdaki askeri iş birliğimiz uzatıldı." ifadelerini kullanmıştı.