Hızla yayılan Maymun Çiçeği Virüsü nedir? Nasıl Bulaşır? Öldürücü mü?

Dünya'da endişe veren hızla yayılan maymun çiçeği virüsü, Avrupa'daki birçok ülkede insanları tehdit ediyor. Sağlık uzmanları tarafından yeni bir salgın olarak tanımlanan maymun çiçeği virüsü, bu seferde Hollanda'da görüldü. Hollanda Ulusal Halk Sağlığı ve Çevre Enstitüsü (RIVM), ilk kez bir kişide maymun çiçeği virüsünün saptandığını ve daha fazla insana buluşmasının beklendiğini belirtti. 

ABD'de görülen maymun çiçeği virüsü, tıpkı koronavirüs gibi solunum yoluyla bulaşıyor. İlk olarak 1950'li yıllarda keşfedilen hastalık Nijerya'dan ABD'ye gelen bir yolcuda tespit edildi. İşte tüm Dünya'yı paniğe sevk eden bu hastalık ile ilgili detaylar...

MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞI NEDİR?

Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsinin bir üyesi olan maymun çiçeği virüsü Monkeypox hastalığına sebebiyet vermektedir.

Monkeypox, ilk olarak Orta ve Batı Afrika'nın tropikal yağmur ormanlarında ortaya çıkan ve zaman zaman diğer bölgelere ihraç edilen viral bir zoonotik hastalıktır. Monkeypox ilk kez 1958'de laboratuvar maymun kolonilerinde çiçek benzeri bir hastalık salgınının ortaya çıkmasıyla keşfedilmiş olup, bu sebepten 'maymun çiçeği' ismini almıştır. Maymun çiçeği virüsü 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki insanlar üzerinede görülmüş ve o tarihten itibaren diğer Orta ve Batı Afrika ülkelerindeki insanlarda da maymun çiçeği virüsü vakasına rastlanılmıştır.

Orta Afrika ve Batı Afrika olmak üzere iki farklı genetik gruba sahip olan virüsün, insanlar üzerinde görüleni Orta Afrika maymun çiçeği virüsü, Batı Afrika virüsüne göre daha şiddetli olup, daha yüksek ölüm oranına sahiptir.

HASTALIK BELİRTİLERİ NELERDİR?

Ateş, yoğun baş ağrısı, lenfadenopati (lenf bezlerinin şişmesi), sırt ağrısı, kas ağrıları ve şiddetli halsizlik ile karakterize invazyon dönemi 0-5 gün arasında sürmektedir. Lenfadenopati, başlangıçta benzer görünebilen diğer hastalıklarla (suçiçeği, kızamık, çiçek hastalığı) karşılaştırıldığında maymun çiçeği virüsünün en ayırt edici bir özelliğidir.

Deri döküntüsü genellikle ateşin ortaya çıkmasından sonraki 1-3 gün içinde başlar ve döküntü, gövdeden ziyade yüz ile ekstremitelerde daha konsantre olma eğilimindedir. Genelde yüzde başlayan döküntüler (vakaların %95'inde), avuç içlerini ve ayak tabanlarını (vakaların %75'inde) etkilemektedir. Ayrıca oral mukozalar (vakaların %70'inde), genital bölge (%30) ve konjonktiva ile birlikte kornea da (%20) etkilenir. Döküntüler, ardışık olarak maküllerden (düz tabanlı lezyonlar) papüllere (hafifçe kabarık sert lezyonlar), veziküllere (berrak sıvı ile dolu lezyonlar), püstüllere (sarımsı sıvı ile dolu lezyonlar) ve kuruyup dökülen kabuklara doğru değişiklik gösterebilmektedir.

VİRÜS NASIL BULAŞIYOR?

Maymun çiçeği virüsü insanlara çoğunlukla kemirgenler ve primatlar gibi vahşi hayvanlardan bulaşıyor, lakin insandan insana da bulaşma gerçekleşebilmektedir.

Monkeypox virüsü bir kişiden diğerine lezyonlar , vücut sıvıları, solunum damlacıkları ve yatak örtüsü gibi kontamine materyallerle temas yoluyla bulaşmakta olup, yetersiz pişmiş et ve enfekte hayvanların diğer hayvansal ürünlerini yemek olası bir risk faktörünü meydana getirmektedir. Virüs, anneden fetüse plasenta yoluyla da bulaşabilir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ TEDAVİSİ NEDİR?

Henüz maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için kanıtlanmış, güvenilir bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Maymun çiçeği salgınını kontrol altında tutmak amacıyla çiçek hastalığı aşısı, antiviraller ve İntravenöz immün globulin (VIG) kullanılabilir. 2019'da çiçek hastalığı ve maymun hastalığının önlenmesi için daha yeni bir aşı onaylanmakla birlikte henüz kamu sektöründe yaygın olarak mevcut değildir.